• English
  • العربية

شکستی سیاسەتی ئابووری باشوری کوردستان لە ژێر سێبەری بوونی وزەدا؟

كوردستان

1/5/2018 2:14:00 PM

 

وزە ئەو ناوبژیکەرەی، کە هەرگیز دادپەروەر نەبووە، ئەو بەها ئابووریەی، هەرگیز لە خزمەتی وڵاتە بەرهەمهێنەرەکانی خۆی نەبووە، ئەو گەنجینەیەی ڕێژەیەکی زۆری دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی پڕ لە شەڕ و ئاشوب و نائارامی، کەچی وڵاتانی ڕۆژئاوادا دەخزێنێتە نێو کێبڕکێی ڕیزبەندی یەکەمی ئابووری جیهانیەوە لە ڕووی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و پیشەسازی و بەرهەمهێنان و داهێنانەوە و دەبن بە سودمەندی یەکەمی ئەو سامانە سروشتیەی، بێ ئەو هەموو دەرگاکانی داهێنان و تەکنەلۆژیا و گەشەی ئابووری و پەرەسەندنی زانستی لێ دادەخرێ.

وزە ئەو سامانە سروشتیەی، یەک بارەیە و لە مەودای ژیاری مرۆڤایەتیدا دوبارە دروست نابێتەوە و بناغەی پیشەسازی وتەکنەلۆژیا و ئابووری جیهانە و پایەیەکی گرنگ و بێ وێنەی ڕەوڕەوەی پێشکەوتن و داهێنان و بەردەوامی و گەشەسەندن و پەرەپێداندا هەیە، بەتایبەت لەم سەدوپەنجا ساڵەی دواییەی دوای شۆڕشی پیشەسازی، پایە و سەنگی بوونی ئەم سامانە سروشتیە بووە مەرجی سەرەکی بەرەو پێشچوونی تەکنەلۆژیا و بەرهەم و بەرزکردنەوەی ئاستی ئابووری و ژیاری مرۆڤایەتی، لەلایەکیترەوە بووە مەحەکی بڕیارە سیاسیەکان بۆ هەڵگیرسانی شەڕ و وەستاندنی، بۆ هاوپەیمانێتی و دژایەتی، بۆ پۆلین کردن و قۆرخکردن، بۆ هەنگاونان  بەرەو پلیکانەی دیکتاتۆریەت، گرنگترین ئەو سامانە سروشتیانەش کە ڕۆڵی سەرەکی و ستراتیژی لە پیشەسازی و بەرهەمهێنان دەبینن بریتین لە( نەوت و غازی سروشتی ).

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەو دەروازەیەی دەبێتە پارووی گەرمی وڵاتە زلهێزەکان و بوژانەوەی بواری   شارستانێتی دەڤەری خۆیان و مانەوەی زۆربەی وڵاتە خاوەن وزەکانیش لە زونگاوی دواکەوتوویی و بێ ئاگایی و کورتبینی و بێ دەسەڵاتی و چەق بەستنیان لە قاوغی دواکەوتن و ژێردەستەییدا، ژێرخانێکی ڕوخاوە و بە بوونی ڕێژەیەکی زۆر لە خەڵکی هەژار و نەخوێندەوار و کۆمەڵگایەکی پەراوێزکەوتوو و سامانێکی مرۆیی بێ ئیرادە و بێ توانا.

وزە و جیۆپۆلیتیك

تەنها هۆکارێك بۆ هەوڵدان بۆ پاراستنی ئارامی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکوری ئەفریقا(MENA-Region (Middle East & NorthAfrica) بریتیە لە پاراستنی بەرژەوەندیەکانی وڵاتانی ڕۆژئاوا لە بواری بەرهەمهێنانی وزە و گوازتنەوەی لەلایەکەوە و پاراستنی پێگەی ئیسرائیل لەلایەکیترەوە، وە تەنها هۆکاریش بۆ ئاڵوگۆڕی ڕۆڵ و تێهەڵکێشکردنی کارتی گەمەکردنیان هەر لەبەر بوونی ئەو دەرامەتە و ئەو سەرچاوەی وزەیەیە کە ئابووری جیهانی لەسەر وەستاوە، چونکە ئەم ناوچەیە نزیکەی ٧٠% ی یەدەگی نەوت و ٤٤% ی یەدەگی غازی جیهانی تێدایە[1]، باشوری کوردستانیش چووەتە نێو ئەو نەخشە نێودەوڵەتیەی وزەوە، بۆیە ئەم ناوچەیە بۆ ئێستا و داهاتوویەکی دوور سەنگی جیۆپۆلیتیکی خۆی هەیە و هەوڵدان بۆ گەیشتنە سەر سەردەریا لە دەروازەیەکی دی جگە لە تورکیا هاوێنەی دوربینێکی درێژخایەن و پلانێکی تۆکمەی زلهێزەکانە بۆ دواڕۆژ، کە کورد وەکو یاریزانێکی ئەو گۆڕەپانە، پێویستی بە سیاسی خوێندەوار و بە کەسی لێهاتوو هەیە، کە بتوانێ لە ژێر سێبەری ڕۆژئاوادا دروێنەی ڕەنجی خۆی بکات لە جیاتی بەئاودا دانی.

زۆربەی ئەو وڵاتانەی لە ڕێکخراوی هەناردەی نەوتن وەکو ( عیڕاق و ئێران و قەتەر و سعودیە و میرنشینەکانی ئیمارات و کوێت و لیبیا و جەزائیر) دەکەونە ناوچەی MENA-Region، ئەم ڕاستیە گەمەی زلهێز و وڵاتە پیشەسازیەکان لەو ناوچەیەدا، ئاڵۆز بەڵام جیددی دەکات، هیچ ڕێکەوتنێك لەگەڵ یەکتردا گەرەنتی نیە، ئەگەری ئەوە هەیە کە هەموو گۆرانێکی سیاسی و ئابووری لە ناوچەکەدا، گۆڕانێك لە ستراتیژیەتی هاوپەیمانێتی بەدوای خۆیدا دێنێ، لە دوا نسکۆی کورد لە باشوری کوردستاندا تەواو ئەم هەڵبەزودابەزەی هاوپەیمانێتی لە نێوان ئێران و عیراق و تورکیا و ئەمریکادا ئەم ڕاستیە دەسەلمێنێ.

 

  بۆ خوێندنەوەەى زیاتر کلیک لێرە بکە